Aanpak radicalisering: de basis op orde voor het te laat is

Radicalisering begint ergens

Het is moeilijk om een proces van radicalisering op tijd in de gaten te hebben. Laat staan de gevolgen tijdig te overzien. Wat helpt: goed weten wat er speelt in jouw gemeente. Zijn er lokale evenementen die emoties met zich meebrengen, is er sprake van een gepolariseerde setting tussen verschillende groepen of zijn er gebeurtenissen in Nederland of elders in de wereld die veel emoties veroorzaken en waar mensen via sociale media zich direct bij betrokken voelen? Allemaal situaties die behoorlijk impact op iemand kunnen hebben. Gebeurtenissen waardoor iemand zich boos, onmachtig of niet gehoord kan voelen. En precies die omstandigheden kunnen extremisten gebruiken als moment om juist dan te gaan rekruteren – meestal via sociale mediakanalen.

Voorkomen begint bij vroegsignalering

Wat je nodig hebt: zicht op (jonge) mannen en vrouwen die mogelijk vatbaar voor zijn voor rekrutering. Wat zien jongerenwerkers, wijkagenten, docenten en buurtwerkers? Kunnen zij de vroege signalen van mogelijke gewelddadige radicalisering of extremisme herkennen? Want dan kan mogelijk worden voorkomen dat iemand afglijdt. Bijvoorbeeld door iemand weerbaarder te maken voor de verhalen en rekruteringspogingen van extremistische of zelfs terroristische groepen. En door iemand andere opties te geven dan mee te gaan in een (complot)verhaal.

Als gemeente kun je maar beter voorbereid zijn en er alles aan hebben gedaan om geweld voor te zijn. Helemaal als de regievoerder van een lokale aanpak radicalisering.

Hoe krijg je als regievoerder de basis op orde?

De NCTV heeft voor gemeenten de handreiking Lokale Aanpak radicalisering gemaakt, zodat regievoerders een overzicht hebben van wat nodig is om de basis op orde te hebben. Hierin staat uit welke onderdelen een lokale aanpak moet bestaan, wat de randvoorwaarden zijn en waar je rekening mee moet houden.

Wat de handreiking van de NCTV níet vertelt: welke doorvertaling er nodig is voor lokale acties. Elke lokale context is anders, en een aanpak moet binnen deze specifieke context worden ontwikkeld. Denk aan:

• wat er lokaal speelt

• de bevolkingsopbouw

• de gemiddelde leeftijd

• of en in welke mate er sprake is van een gepolariseerde setting

• welke grote gebeurtenissen er lokaal of in de regio zijn (geweest)

En ook: hoe zit onze beleidsaanpak in elkaar? En waar past dan het (nieuwe) beleid om gewelddadige radicalisering tegen te gaan het beste in? Matcht het met het meer generieke criminaliteitspreventiebeleid of juist niet? Er is absoluut geen one-size-fits-all-blauwdruk voor een lokale aanpak!

Hoe pakte district Gooi en Vechtstreek het aan?

District Gooi en Vechtstreek liet met versterkingsgelden van het ministerie van Justitie en Veiligheid uitzoeken wat nog moest gebeuren om de basis van hun 6 gemeenten op orde te krijgen. Wij voerden een evaluatie uit op basis van de handreiking Lokale Aanpak van de NCTV. Lees hier hoe we dat deden voor Gooi en Vechtstreek!

Als onderdeel van de evaluatie voor Gooi en Vechtstreek hebben wij een wegingskader ontwikkeld die per gemeente gebruikt is om een beeld op te halen van de huidige aanpak. Op basis van zo’n wegingskader kunnen wij het radicaliseringsbeleid van elke gemeente in Nederland toetsen.

Download voorbeeld lokaal wegingskader aanpak radicalisering

Met het voorbeeld van een wegingskader krijg je - op hoofdlijnen - te zien wat wij voor jou gemeente inzichtelijk kunnen maken. Zodat jij precies weet wat er nog moet gebeuren om de basis op orde te krijgen!

We publiceren het wegingskader niet direct openbaar, omdat we niet willen dat deze online zonder context wordt gedeeld. Je moet er met professionele ogen naar kijken om te begrijpen en in te kunnen schatten of het wegingskader ook voor jouw gemeente waardevol kan zijn.

Heb jij zicht op de plussen en minnen van je aanpak radicalisering?

Heeft jouw gemeente, regio of district helder waar het jullie aanpak radicalisering nog aan ontbreekt? Dan weet je wat je moet doen. Maar weet je ook hoe je dat moet doen? Hoe je ‘onvoldoendes’, bijvoorbeeld voor je informatiepositie, moet ombuigen naar voldoendes? Wat is het belangrijkst?

Er zijn gemeenschappelijke elementen die in ieder geval deel moeten uitmaken van één gezamenlijke lokale aanpak. Dit zijn:

• heldere definities

• lokale strategie en doelen

• lokale en regionale analyse

• eenduidige beschrijvingen van interventies

• voorwaarden voor samenwerking tussen verschillende instanties zowel in het sociaal als het veiligheidsdomein

Samen krijgen we de basis wél op orde
Welke interventies zijn er in jouw gemeente en zijn die nog toereikend? Past het huidige beleid nog bij de huidige situatie? Met wie werk je wel en niet samen?

Plan nu een gesprek in, wij helpen je op weg.

Voorbeeldopdrachten aanpak radicalisering en extremisme

• Opdrachtgever: gemeente Leiden.
  Opdracht: evaluatie aanpak radicalisering.

• Opdrachtgever: district Gooi en Vechtsteek.
  Opdracht: evaluatie aanpak radicalisering en extremisme. Lees het praktijkverhaal.

• Opdrachtgever: Districtelijk Veiligheidscollege Utrecht-West.
  Opdracht: fenomeenanalyse. Onderzoek naar de voedingsbodem voor radicalisering en extremisme.

• Opdrachtgever: gemeente Maastricht.
  Opdracht: startfoto radicalisering.

• Opdrachtgever: gemeente Nijmegen.
  Opdracht: quickscan en advies radicalisering.

• Opdrachtgever: ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
  Opdracht: dagvoorzitterschap en gespreksbegeleiding werkbijeenkomst ‘Hoe maak je effectief preventiebeleid radicalisering’.