Gereedschapskist ravijnjaar: 11 tools voor jouw gemeente

1. Budget slim verschuiven 

Verschuif middelen van dure zorg naar preventie en bespaar op lange termijn.  
Resultaat: een sterke sociale basis met minder druk op specialistische zorg.  

Hoe? 
Door budget te verschuiven van geïndiceerde zorg naar preventie en ondersteuning. Zo versterk je de sociale basis en lokale teams. Dit leidt tot minder dure zorg op de lange termijn. Door strategisch te herverdelen, kunnen gemeenten financiële ruimte creëren én inwoners beter ondersteunen.  

Meer weten?  

2. Publiek-private organisatienetwerken 

Bundel kennis en middelen, zodat complexe uitdagingen innovatief worden aangepakt. Resultaat: efficiëntere hulp op het gebied van zorg, veiligheid en werk. 

Hoe? 
Door over de verschillende domeinen heen samen te werken met private en publieke partners met elk een specifieke toegevoegde waarde. Want: de maatschappelijke opgaven zijn de laatste decennia zo complex geworden, dat een enkelvoudige aanpak vanuit de gemeente inmiddels niet meer volstaat. 

Wij richten de organisatienetwerken zo in dat er lerende netwerken ontstaan en de geboden oplossingen ook in andere gemeentelijke domeinen uitvoerbaar zijn. We maken daarbij gericht onderscheid tussen de sturing (governance), de inhoud (beleid) en de uitvoering. 

Meer weten?

3. Design Thinking 

Zet inwoners centraal en ontwerp een sociaal domein dat écht werkt.  
Resultaat: meer ruimte voor professionals en dus efficiëntere hulp.  

Hoe? 
Door de behoeften van inwoners centraal te stellen, los van bestaande structuren en beperkingen. Zo ontwerp je een sociaal domein dat écht werkt voor inwoners. Gemeente Eindhoven zette Design Thinking in om deze vraag te beantwoorden. Met input van inwoners en professionals worden scenario’s geschetst voor een eenvoudiger sociaal domein. Met: 

- meer regie voor de inwoner 
- minder procedures en producten 
- meer vrije ruimte voor de professional  

Op basis van criteria zoals draagvlak, persoonlijke en financiële impact en implementatietijd maakt de politiek een keuze

Meer weten?  

4. Lokaal Educatieve Agenda 

Verbind onderwijs, kinderopvang en jeugdhulp met een gezamenlijke aanpak.  
Resultaat: een krachtig en effectief ondersteuningssysteem. 

Hoe? 
Door het opstellen van een Lokaal Educatieve Agenda. Dit biedt de basis voor het positioneren van de stevige lokale teams in het onderwijs en kinderopvang en voor het organiseren van preventieve en collectieve oplossingen in deze vindplaatsen. Hiermee worden de vindplaatsen ook werkplaatsen om jeugdigen en gezinnen te ondersteunen. Binnen de agenda worden geldstromen bij elkaar gebracht om voorzieningen effectiever en efficiënter te organiseren.  

Wij ondersteunen het proces om partijen bij elkaar te brengen en gezamenlijk een missie, visie, uitvoeringsprogramma en duurzame samenwerkingsstructuur te ontwikkelen.

Meer weten?  

5. Ervaringsdeskundigen in de sociale basis 

Zet mensen in met geleefde ervaring.  
Resultaat: begrip bij de doelgroep en effectievere ondersteuning.  

Hoe? 
Door mensen met dezelfde problematiek in contact te brengen met elkaar. Een moeder in armoede wordt veel beter begrepen door een moeder die in armoede heeft geleefd en jongeren die zich kunnen identificeren met een rolmodel, trekken zich aan dit rolmodel op.

Investeren in ervaringsdeskundigheid loont. Dat bewijzen initiatieven waar wij aan meewerkten, zoals het Herstelnetwerk Eemland in Amersfoort en de buurtgerichte armoedeaanpak in Amsterdam. Ook uit onderzoek blijkt dat de maatschappelijke baten de kosten ruimschoots overschrijden bij interventies waarin ervaringsdeskundigheid een belangrijke rol speelt. Ervaringskennis maakt het verschil.  

Meer weten?  

6. Win-win met WaST 

Vervang huishoudelijke ondersteuning voor wassen en strijken door een algemene voorziening. Resultaat: kostenbesparing en werkplekken voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. 

Hoe? 
Door het bewezen concept WaST van Hoi Services in te zetten. Met WaST wordt er ook een veilige leerwerkplek aangeboden aan mensen met een afstand tot arbeidsmarkt. We werken samen met Hoi Services om zoveel mogelijk gemeenten en mensen te ondersteunen. 

Meer weten?  

7. Doelgroeponderzoek 

Krijg inzicht in de ondersteuningsbehoeften van jeugd en gezinnen.  
Resultaat: gerichte inzet van middelen en het voorkomen van dure zorgtrajecten.  

Hoe? 
Eén van de opdrachten uit de Hervormingsagenda Jeugd is het ontwikkelen van stevige lokale teams die zelf vrij toegankelijke hulp bieden en minder doorverwijzen naar geïndiceerde jeugdhulp. Door het uitvoeren van een doelgroepenonderzoek krijgen deze teams, en ook andere samenwerkingsverbanden met bijvoorbeeld het onderwijs, een scherper beeld van de ondersteuningsbehoefte van de jeugdigen en gezinnen die zij begeleiden. En dus op de  deskundigheid en competenties die nodig zijn om effectieve ondersteuning te bieden en te komen tot focus in de inzet van middelen.  

Wij ontwerpen een onderzoeksmodel op maat, verzamelen en analyseren de gegevens en geven advies over verbeterrichtingen. 

Meer weten?

8. Kansrijke preventie in de jeugdzorg 

Zet preventieve maatregelen vroeg in op gezinnen in kwetsbare situaties. 
Resultaat: een sterke start bespaart kosten in zware jeugdhulp en vergroot toekomstkansen.  

Hoe? 
Door je als gemeente te richten op effectieve preventie bij de meest kwetsbare gezinnen in de periode van zwangerschap en daarna. Het is belangrijk om de focus te leggen op een integrale aanpak voor het hele gezin. Dit vraagt om een ongelijke inzet van mensen en middelen, waarbij er meer wordt ingezet op de meest kwetsbare gezinnen om zo latere, meer kostbare inzet te voorkomen. Een relatief klein deel van de gezinnen maakt immers gebruik van een groot deel van het jeugdhulpbudget. 

Meer weten?

10. Preventief Risicosignaleringsinstrument Overlast 

Herken risicojongeren vroegtijdig en voorkom criminele carrières. 
Resultaat: minder overlast en jongeren met meer kans op een positieve toekomst. 

Hoe? 
Door, naast een reactieve aanpak, het vizier meer te richten op de groep jongeren die (nog) niet tot de doelgroep van de groepsaanpak behoort, zodat een vroegtijdig ingrijpen kan plaatsvinden op het moment dat een maximaal effect kan worden behaald.  

Wij hebben een integraal signaleringsinstrument ontwikkeld voor kinderen van 10-14 jaar waarmee aan de hand van 4 eerste indicatoren kan worden ingeschat wat het risico is dat een kind tot deze doelgroep behoort of gaat behoren. Op basis daarvan kun je vroegtijdig interveniëren.

Meer weten?  

11. Opgavegericht werken 

Werk opgavegericht samen met inwoners, ondernemers en maatschappelijke partners. Resultaat: een toekomstbestendig perspectief voor gemeenten. 

Hoe? 
Door gebruik te maken van ‘de kracht van de wijk’. Door de lokale opgaven in kaart te brengen sámen met inwoners en professionals in de wijk, ontstaat een concreet beeld van wat nodig is om daar vitaal, prettig én veilig oud te worden. De aanpak leidt tot resultaten waar mensen in de wijk echt behoefte aan hebben.  

Wij hebben dit in verschillende gemeenten succesvol toegepast, in samenwerking met verschillende beleidsdomeinen welzijn, zorg, en wonen.  

Meer weten?