Sociale innovatie en doorstroomlocaties: bouwen aan leefbare wijken
De huisvesting en opvang van statushouders, asielzoekers, Oekraïners en reguliere woningzoekenden vormen een van de grootste uitdagingen van gemeenten. Het tekort aan - betaalbare - woningen, de druk op opvanglocaties en de maatschappelijke spanningen die daarmee gepaard gaan, maken het vinden van duurzame oplossingen ingewikkeld. Het kabinet heeft verschillende maatregelen aangekondigd, zoals het creëren van doorstroomlocaties. Maar de complexiteit van het huisvestingsvraagstuk vraagt om meer dan alleen beleidsmatige oplossingen. Sociale innovatie, gericht op samenwerking en co-creatie, speelt volgens ons een essentiële rol.
Doorstroomlocaties en sociale innovatie
Sociale innovatie betekent, voor ons, meer dan het bedenken van creatieve oplossingen voor een probleem, zoals het regelen van doorstroomlocaties voor statushouders. Het draait namelijk óók om het toepassen van beproefde methoden in nieuwe en complexe contexten, waarbij samenwerking en co-creatie centraal staan. Dit vereist een integrale aanpak gemengde huisvestingsvormen waarin diverse stakeholders – zoals gemeenten, woningcorporaties, zorg- en welzijnsorganisaties, en bewoners – vanuit verschillende perspectieven bijdragen aan één gezamenlijk doel.
De innovatie zit ‘m in hóe je een (deel)oplossing als doorstroomlocaties inzet: met ruimte voor leren, ontwikkelen en experimenteren. Zo los je niet alleen acute problemen op, maar creëer je ook duurzame en schaalbare oplossingen die je zo goed mogelijk laat aansluiten bij de behoeften van álle betrokkenen. Alleen door deze brede samenwerking kunnen we complexe vraagstukken van vandaag effectief en toekomstgericht aanpakken.
Voorbeeld: gemengde huisvestingsvormen
Bij gemengde huisvestingsvormen worden statushouders samen met reguliere woningzoekenden, zoals starters, senioren of gezinnen, in één woonomgeving gehuisvest. Dit model biedt niet alleen een oplossing voor de huisvestingsdruk, maar draagt ook bij aan sociale cohesie, leefbaarheid en integratie.
Een gemengde huisvestingsvorm vraagt namelijk om meer dan het delen van woonruimte: het draait om het bouwen van een gemeenschap waarin bewoners elkaar leren kennen, ondersteunen en samen bijdragen aan een prettige leefomgeving. Een succesvolle invulling vereist een heldere langetermijnvisie op hoe bewoners samen kunnen leven en actief deelnemen aan hun buurt.
Uitdaging: meer dan alleen fysieke woonplekken
Bij het realiseren van gemengde huisvestingsvormen, waar een doorstroomlocatie een tijdelijk voorbeeld van is, komt meer kijken dan alleen het creëren van fysieke woonplekken. Sociale cohesie, leefbaarheid en veiligheid zijn cruciaal voor het succes van dergelijke projecten. Bewoners moeten zich verbonden voelen met elkaar en hun omgeving, maar dit is niet vanzelfsprekend – vooral niet wanneer mensen met verschillende achtergronden, zoals statushouders en reguliere woningzoekenden, samenwonen.
De integratie van statushouders, hun eventuele ervaringen in een doorstroomlocatie, en hun aansluiting bij de bredere wijk spelen hierbij een sleutelrol. Veel projecten hebben in het verleden hun beloften niet volledig waargemaakt door een gebrek aan duidelijke visie, onvoldoende begeleiding of het ontbreken van echte betrokkenheid van alle partijen.
Hóe pakken we deze maatschappelijke opgave dan wél aan?
Ons advies: begin met het SWI-model: SamenWerken voor Impact.
